Menopoz

Menopoz kelime anlamı olarak “son adet” demektir ancak temelde yumurtalık fonksiyonlarının durması anlamına gelir. Ortalama menopoz yaşı 45-52 arasıdır. Bu durumun 40 yaşından önce ortaya çıkması ise erken menopoz olarak adlandırılır. Erken menopozda östrojen hormonunun salgılanması azalır, AMH düşerken FSH ve LH hormon seviyelerinde yükselme görülür. Adet düzensizliği ile kendini gösteren bu durum ultrasonografi muayenesi ve hormon testleri ile teşhis edilebilir.

Neden Erken Menopoz Oluşur?

• Aile Öyküsü: Kadının menopoz yaşını belirleyen en önemli etken, annesinin menopoza girdiği yaştır. Ailede erken menopoz hikayesi varsa risk yüksektir.
• Cerrahi Müdahaleler: Yumurtalığa yapılan operasyonlar (örneğin çift taraflı çikolata kisti ameliyatları) erken menopoza neden olabilir.
• Kromozomal Hastalıklar: Doğuştan gelen ve tedavisi olmayan genetik bozukluklar. En sık görüleni Turner Sendromudur.
• Kanser Tedavisi: Kemoterapi ve radyoterapi, yumurtalık dokusuna zarar vererek erken menopoza yol açabilir.
• Yaşam Tarzı: Şiddetli stres, kötü beslenme, sigara ve alkol kullanımı da erken menopoz riskini artırır.

Erken Menopoz Nasıl Anlaşılır?

En önemli belirti adet aralarının kısalmasıdır. Normalde 28 günde bir adet görülürken, adetin 22 günden daha sık olması yumurtalık rezervinin azaldığını gösterebilir. Menopoza yaklaşınca adetler seyrekleşir ve tamamen kesilir.

Diğer belirtiler şunlardır:

• Terlemede artış
• Vajinal kuruluk
• Cinsel isteksizlik
• Uyku bozuklukları
• Sıcak basması

Bu tip belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir jinekoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Erken Menopoz Önlenebilir mi?

Erken menopoza girmeyi engellemek mümkün değildir ancak düzenli doktor kontrolü ile erken teşhis mümkündür. Adetin ilk günlerinde yapılan hormon testleri (AMH, FSH, östradiol) ve vajinal ultrason ile yumurtalık rezervi değerlendirilebilir.

Erken menopoz tedavisinde başarı için en önemli faktör hastanın yaşıdır. Evli olmayan kadınlarda yumurta dondurma yöntemi tek seçenektir. Ne kadar genç yaşta yapılırsa başarı şansı o kadar yüksektir.

Erken Menopoz Durumunda Ne Yapılmalı?

• Anne olmayı planlayan kadınlarda vakit kaybetmeden tüp bebek tedavisi önerilir.
• Evli olmayan ve yakın zamanda gebelik planlamayan kadınlarda en uygun seçenek yumurta dondurma işlemidir.
• Yumurta dondurma işleminde foliküller ilaçlarla büyütülür, elde edilen yumurtalar vitrifikasyon yöntemi ile dondurulur.

Erken menopoz riski taşıyan hastaların, mutlaka deneyimli merkezler ve donanımlı laboratuvarlar tercih etmesi başarı şansını artırır.