Endometriozis Nedir?

Endometrium, rahim içini döşeyen ve gebeliğe hazırlanan özel bir hücre tabakasıdır. Gebelik gerçekleşmezse bu tabaka hormon desteği yetersiz kaldığında menstruasyon kanaması ile dökülür. Endometrium dokusunun rahim dışında; tüplerde, yumurtalıklarda, bağırsak yüzeyinde, idrar kesesinde veya karın içi zarında bulunması endometriozis olarak adlandırılır.

Endometriozis odakları da hormonlara duyarlı olduğundan adet dönemlerinde kanama ve dökülme yaşanır. Bu durum karın boşluğunda iltihabi yanıt ve iyileşme süreçleri sonucunda yapışıklıklara yol açar. Her adet döneminde bu süreç tekrar eder ve şiddetli sancılara neden olabilir.

Endometriozis Belirtileri

• Genç kızlık döneminden beri süregelen şiddetli adet sancıları
• Sürekli ağrı kesici kullanma ihtiyacı
• Ağrılı cinsel birliktelik
• Ailede (anne, kız kardeş) endometriozis öyküsü

Endometriozis Kısırlığa Neden Olur mu?

Her endometriozis hastasında kısırlık görülmez ancak ciddi risk faktörüdür. Endometriozis;

• Tüplerin yumurtayı taşımasını engelleyebilir,
• Yumurtlama fonksiyonunu bozabilir,
• Döllenen embriyonun rahme tutunmasını engelleyebilir,
• Yumurtalık rezervini ve yumurta kalitesini düşürebilir.

Çikolata Kisti (Endometrioma) Nedir?

Çikolata kisti, endometrium dokusunun yumurtalıkta bulunması ve her adet döneminde kanayarak kist oluşturmasıyla meydana gelir. Kist içinde biriken kan zamanla pıhtılaşıp erir ve çikolata kıvamında bir sıvıya dönüşür. Bu nedenle bu kistler “çikolata kisti” olarak adlandırılır.

Çikolata kistleri genellikle endometriozis ile beraber görülür ve etrafa yapışıklık yapabilir. Ultrasonografide yumurtalık içinde yoğun granüllü kistik kitlelerin görülmesi ile tanı konur.

Endometriozis Evreleri

Endometriozis, karın içindeki yayılımına göre 4 evreye ayrılır:

• Evre 1: En hafif form
• Evre 4: En ileri seviye

Evre ilerledikçe doğal yolla gebelik şansı azalır.

Endometriozis Tanısı Nasıl Konur?

Kesin tanı laparoskopi ile konur. Göbek bölgesinden özel kamera sistemiyle girilerek rahim, yumurtalık, tüpler ve bağırsaklar görüntülenir. Şüpheli odaklardan biyopsi alınır ve patoloji ile doğrulama yapılır. Laparoskopi sırasında:

• Yapışıklıklar açılabilir,
• Odaklar koterizasyon (ısı ile yakma) yöntemiyle küçültülebilir,
• 4 cm’den büyük çikolata kistleri alınabilir.

Endometriozis Tedavisi

Kesin tedavisi yoktur ancak semptomları azaltmaya yönelik yöntemler vardır:

• İlaç tedavisi: Östrojen hormonunu baskılayan ilaçlar odakları küçültür fakat uzun süreli kullanılamaz.
• Doğum kontrol hapı: Çocuk istemeyen kadınlarda uzun süreli kullanım için en uygun seçenektir.
• Cerrahi tedavi: Laparoskopi ile odakların temizlenmesi, yapışıklıkların açılması ve kistlerin alınması.

Endometriozis ve Kısırlık Tedavisi

Tedavi yaklaşımı kişiye özeldir ve şu faktörlere bağlıdır:

• Kadının yaşı
• Erkekte ek problem olup olmaması
• Endometriozisin evresi
• Tüplerin anatomik durumu
• Yumurtalık rezervi

Genç kadınlarda ve erken evre endometrioziste laparoskopi sonrası 6-12 ay kendiliğinden gebelik beklenebilir, olmazsa aşılama tercih edilir. İleri evrede ise ilk seçenek genellikle tüp bebek (IVF) tedavisidir.